We praten wat af in ons werk. Gesprekken om bij te kletsen, om contact te maken, om weerstand weg te nemen, informatie over te dragen, zelfvertrouwen te voeden, of om informatie te verzamelen. Binnen het sociaal domein zijn professionals dagelijks bezig om cliënten te ondersteunen in optimale (arbeids)participatie en met het versterken van welzijn op diverse leefgebieden (zoals bijvoorbeeld financiële onafhankelijkheid en sociale verbinding). Een mooi vakgebied waar je soms met kleine dingen veel kunt betekenen. Niet voor niks wordt er bij herhaling genoemd dat maatwerk, waardeneutraal werken en oprechte aandacht factoren zijn in de gesprekken met cliënten. In theorie makkelijk, maar in de praktijk toch lastiger: steeds vaker hebben professionals te maken met mensen met multiproblematiek, een psychische kwetsbaarheid, of een migratieachtergrond. Een goed gesprek is dan een belangrijk middel om cliënten te ondersteunen.

Maar een goed gesprek voeren is niet altijd even gemakkelijk. En al helemaal niet als je het gesprek als middel wilt inzetten om specifieke doelen te bereiken. Of wanneer de cliënt veel weerstand ervaart, moeite heeft met de Nederlandse taal, of andere doelen dan jij voor ogen heeft. Om jou als professional te ondersteunen bij het voeren van deze gesprekken heb ik dit boek geschreven. Met veel concrete handvatten voor hoe je technieken in je dagelijkse praktijk kunt toepassen.

Uitgelicht: de kracht van de stilte

Misschien wat raar om stilte uit te lichten op een pagina over gesprekstechnieken, maar wat ons betreft verdient het deze extra aandacht, omdat juist stiltes enorm krachtig kunnen zijn.

 

Waarom is stilte zo krachtig?

Iedereen weet wel dat je met stilte veel kan bereiken. Het wordt vaak in coaching en mindfulness ingezet, maar bijvoorbeeld ook bij salestrainingen. Wij zetten het in trainingen op verschillende manieren in:

  • Als techniek om in gesprekken met een cliënt, de cliënt de ruimte te geven om zijn verhaal te doen. Maar ook als techniek om de cliënt actief, uit te nodigen en uit te dagen om, al pratend, na te denken over wat hij vindt van bepaalde onderwerpen, actief deel te nemen aan het gesprek en het proces
  • Als techniek in trainingen om een effectieve en steunende groepsdynamiek te borgen. Als trainer is het vaak heel erg effectief om de stilte te gebruiken zodat de deelnemers elkaar onderling kunnen steunen, elkaar kunnen helpen met ideeën, ervaringen en oplossingen. Niet omdat jij als trainer niet steunend wil zijn, of niet een goed idee hebt, maar omdat je bewust bezig bent met het sturen op de groepsdynamiek.
  • Als techniek om jezelf te helpen uit valkuilen te blijven.

Lees hier meer over de kracht van de stilte en hoe je die inzet.

Uitgelicht: communiceren op 4 niveaus

Soms heb je van die gesprekken die maar niet willen vlotten. Je praat langs elkaar heen, het gesprek hapert of stokt, er ontstaat een vervelende sfeer, of het wordt een welles-nietes gesprek. Je probeert van alles te doen om het gesprek weer vlot te trekken, maar het blijft niet goed voelen. Dan kan het zomaar zijn dat je op een ander niveau communiceert dan de cliënt. Er bestaan namelijk meerdere niveaus van communicatie en voor een effectief gesprek is het niet alleen belangrijk dat je aan alle niveaus aandacht besteed, maar dat je ook met elkaar op hetzelfde niveau communiceert.

 

Er bestaan 4 niveaus:

  • Inhoud: Het eerste niveau van communicatie richt zich op de inhoud en op het (wederzijds) doorgeven van informatie. Over welk onderwerp heb je het met elkaar? Waar ‘gaat het gesprek over’? Hoe helderder je de boodschap brengt, hoe groter de kans dat de communicatie (rechten en plichten, afspraken maken, plan van aanpak opstellen) lukt.
  • Proces: Op dit niveau worden de (ongeschreven) spelregels bepaald. Het gaat over de manier waarop je met elkaar het gesprek gaat voeren: Hoe gaan we de inhoud bespreken? Waar doen we dat? Wie heeft welke rol? Is het tweerichtingsverkeer, of eigenlijk eenrichtingsverkeer? Wie is waar verantwoordelijk voor in het gesprek (wie is bijvoorbeeld de gespreksleider)? Hoeveel tijd is er voor het gesprek uitgetrokken en wie bewaakt deze tijd?
  • Relatie & interactie: Op dit niveau wordt, vaak impliciet, afgesproken hoe je met elkaar omgaat tijdens het gesprek (maar ook ervoor en erna). Hoe reageer ik op de cliënt en hoe reageert de cliënt op mij? Hoe wil ik met hem omgaan (formeel, informeel, in samenwerking of er tegenin) en hoe voel ik me behandeld door de cliënt? Hoe is de sfeer? Krijgen we allebei de kans om iets te zeggen? Nemen we elkaar serieus
  • Waardering & erkenning: Waardering heeft te maken met het gevoel dat je erkend wordt. Elk mens heeft de fundamentele behoefte om geaccepteerd en gezien te worden zoals hij is (met al zijn gebreken en kwaliteiten). Het is immers ook één van de psychologische basisbehoeften. Zinvolle communicatie lukt pas als allebei gesprekspartners zich erkend en gewaardeerd voelen.

Lees hier meer over hoe je effectief op deze vier niveaus kan communiceren.

Wil je aan de slag met gesprekstechnieken?

En wil je graag met andere collega’s verdiepen en oefenen? Dan zijn deze trainingen misschien wat voor je: