Geschreven door Aida Buckle
Vandaag is het 20 juni 2020, de Dag van de Vluchteling. Wat roept het begrip vluchteling bij jou op? Vaak wordt deze term negatief geframed in de media en zien veel mensen het daardoor vaak als iets negatiefs of als iets problematisch. Vluchtelingen belanden in Europa via opblaasbootjes, liftend of ter voet. Vluchtelingen die in Nederland komen pakken onze banen af, profiteren van ons harde werken (ons belastinggeld), pakken onze woningen af, veranderen de Nederlandse identiteit, kunnen zich niet aanpassen… Tja, wat niet? Maar kunnen we dat wel zo stellen? En wie vallen er precies onder “ons”? Is Nederland niet in de afgelopen jaren of zelfs eeuwen rijk geworden aan verschillende mensen met verschillende achtergronden en behoren we niet allemaal tot ‘de Nederlander’? Tenslotte behoren vluchtelingen ook tot de 17 miljoen mensen die ons land telt.
Doordat vluchtelingen vaak in een negatief daglicht worden geplaatst, vind ik het noodzakelijk om ook de positieve kanten te belichten van deze groep mensen. Op 4 juni is er een nieuw rapport gepubliceerd van het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) waarin de situatie van Syrische statushouders van 2019 met die van 2017 wordt vergeleken. Hieruit komt naar voren dat de positie van Syrische statushouders in Nederland is verbeterd; zo hebben zij vaker een betaalde baan of een opleiding dan een paar jaar geleden en is de beheersing van hun Nederlandse taal vooruitgegaan.
Stijging op de Nederlandse arbeidsmarkt
In vergelijking met 2017 is de oriëntatie op de arbeidsmarkt in 2019 toegenomen. Dit blijkt uit een groter aandeel Syrische statushouders dat betaald werk heeft en naar werk zoekt. Tussen 2017 en 2019 liep het aandeel Syrische statushouders met betaald werk maar liefst op van 11% naar 34%, waarbij jongeren voornamelijk actief zijn op de arbeidsmarkt. Wel zijn het overwegend flexibele banen of kleine banen (0-11 uur per week). Maar het feit dat steeds meer Syrische statushouders doorstromen naar werk, is een mooie ontwikkeling om bij stil te staan. Want had je dat verwacht? Misschien niet. Dit succes komt ook deels doordat deze groep statushouders de Nederlandse taal voldoende tot goed beheerst.
De Nederlandse taal onder de knie hebben
Syrische statushouders krijgen de Nederlandse taal steeds beter onder de knie. Steeds meer statushouders ronden hun inburgering en cursus Nederlandse taal af, en ook hun onderwijsparticipatie neemt toe. Bijna de helft van de jongeren (15-24-jarigen) geeft aan nooit moeite te hebben met de Nederlandse taal. Jongeren nemen op verschillende domeinen de meest gunstige positie in. Zij beheersen het Nederlands het best, en hun Nederlands is in de afgelopen jaren behoorlijk verbeterd. Dit is veelbelovend voor de toekomst van onze samenleving, want taal heeft tenslotte positieve invloed op maatschappelijke participatie.
Vooruitgang onderwijs
Ook volgen er steeds meer Syrische statushouders onderwijs in Nederland. Een groot deel van de 12 tot 18-jarige statushouders volgt onderwijs op mbo-niveau, doorgaans op mbo niveau 1. Daarna vervolgen veel statushouders het onderwijs op mbo niveau 2 tot 4. Ook dit is weer een positieve ontwikkeling op het gebied van maatschappelijke participatie. Maar hoe zit het met het willen worden van een Nederlander? Hoe fijn voelt deze groep zich in Nederland?
Eén land, één samenleving
Voor een groep die nog maar zo kort in Nederland is, is het opvallend dat veel Syriërs zich al Nederlander voelen. Dit is de laatste jaren ook nog eens toegenomen. De groep die zich (heel) sterk als Nederlander identificeert is gegroeid van 34% naar 43%. De sterke identificatie met Nederland gaat hand in hand met veel sociale contacten met andere Nederlanders. Hieruit blijkt dat wanneer we met elkaar in gesprek durven gaan, elkaar proberen te leren kennen, nieuwsgierig zijn naar elkaars leefwereld, dit goed doet aan iemands gevoel van erbij horen en zich thuis voelen. Zouden we de term ‘de nieuwe Nederlander’ (DNN) kunnen stellen, in plaats van vluchtelingen? Misschien helpt dat in onze framing van het aangaan van diverse maatschappelijke vraagstukken omtrent deze groep mensen, en zodat we laten zien dat ze geen aparte groep zijn maar er wel degelijk bij horen.
Vertrouwen in Nederlandse instanties
Ook voelen Syrische statushouders zich over het algemeen rechtvaardig behandeld door bijvoorbeeld de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND), het Centraal Orgaan opvang Asielzoekers (COA), Vluchtelingenwerk Nederland en de Dienst Uitvoering Onderwijs (DUO). En daarbij is opvallend hoeveel vertrouwen deze groep heeft in de regering, de rechters en politie: maar liefst tussen de 93% en de 96%. Deze vertrouwenscijfers zijn veel hoger dan onder de algemene bevolking. Het feit dat het vertrouwen zo hoog is bij deze groep zegt ook wat over de manier van contact naar hen. We kunnen stellen dat Nederland niet altijd zo bureaucratisch is als we denken, maar ook het menselijke aspect in waarde laten. Misschien kunnen wij als samenleving ook meer vertrouwen in deze groep mensen hebben zoals ze ook in ons hebben. Laten we vaker stilstaan bij positieve aspecten en de kwaliteiten en talenten van mensen, zodat we in vertrouwen nieuwe stappen kunnen maken naar een mooiere samenleving.
Kanttekening coronacrisis
Dit onderzoek van het SCP is uitgevoerd vóór het coronavirus. Het is dus niet te stellen hoe het op dit moment met de Syrische statushouders gaat, die op verschillende domeinen een kwetsbare positie in nemen. Dit onderzoek wijst op een voorzichtige positieverbetering; steeds meer Syrische statushouders bewegen zich richting de arbeidsmarkt, naar een groter sociaal netwerk, en naar meer en steeds hoger onderwijs. Maar gezien de coronacrisis en de economische neergang die daarvan het gevolg zijn, staan sommige uitkomsten op losse schroeven. De kansen op het vinden van een nieuwe baan zullen naar verwachting sterk afnemen, zoals bij veel andere Nederlanders. Ook is door de strenge coronamaatregelen op het moment niet mogelijk om een inburgeringsexamen te doen. Syrische statushouders zijn ook kwetsbaar vanwege kun ongunstige psychische gezondheid, die niet verbetert door gedwongen thuiszitten, en met onzekerheid over de leefsituatie in Nederland. Maar bedenk goed dat héél Nederland een moeilijke tijd doormaakt vanwege de coronacrisis. Sta even stil bij het feit dat deze groep statushouders, oftewel DNN’s vooruitgang boeken en veelbelovend zijn voor onze toekomst.
