De Raad voor Volksgezondheid en Samenleving (RVS) publiceerde vandaag haar nieuwe advies: ‘Van overleven naar bloeien. Bestaansonzekerheid voorkomen en verminderen’. Hiermee wil de RVS overheden, beleidsmakers, professionals én de samenleving als geheel uitdagen om op een andere manier naar hulp en ondersteuning te kijken.
De RVS stelt dat wetten en regels vanuit de rijksoverheid op bloei geënt moeten worden, in plaats van op het zelfredzaamheidsprincipe. Het advies richt zich op meerdere systemen van hulp en ondersteuning, zoals in de levensdomeinen werk, inkomen, leren en ontwikkelen, en sociale netwerken. Hulp en ondersteuning vanuit gemeenten en uitvoeringsorganisaties kunnen dan ook daadwerkelijk zo georganiseerd worden dat ze de randvoorwaarden voor ‘een bloeiend bestaan’ van inwoners faciliteren.
Om dit te kunnen doen is het volgens de RVS essentieel om af te stappen van het principe van zelfredzaamheid en in plaats daarvan beleid te richten op duurzame ondersteuning, op basis van een benadering waarin mensen niet overleven, maar tot bloei kunnen komen.
Nu is dat niet zo. Voor mensen in bestaansonzekerheid is de manier waarop systemen van hulp en ondersteuning nu ingericht zijn vaak niet werkend, of verergert zelfs de bestaansonzekerheid. De RVS baseert zich hierbij onder andere op het eerdere eigen onderzoek met ervaringsdeskundigen. Dit sluit aan bij tal van andere bevindingen, zoals die van de Onafhankelijke commissie toekomst arbeidsongeschiktheidsstelsel (OCTAS, zie bijvoorbeeld het tussenrapport met probleemanalyse van het huidige arbeidsongeschikheidsstelsel) of de Spiegel Bestaanszekerheid van de Nederlandse Arbeidsinspectie.
We weten ook dat er vaak meer mogelijk is dan bijvoorbeeld uitvoerend professionals denken (zie bijvoorbeeld Kruiter e.a., 2023) én uit de praktijk dat veel professionals dat (proberen te) realiseren. Maar de RVS stelt dat het systeem ook dezelfde resultaten zal blijven produceren als het gebaseerd blijft op dezelfde principes achter het beleid. Die principes – en daarmee de huidige manieren van denken en doen – zijn teveel gericht op zelfredzaamheid en tijdelijke ‘reparaties’ (in tegenstelling tot duurzaam herstel), bovendien zijn ze te verbrokkeld en hebben te weinig oog voor de kracht van sociale netwerken.
Bij iedere aanpassing in stelsels, beleid of uitvoering moet volgens de RVS voortaan worden getoetst of deze bijdragen aan:
- Ontplooiing,
- Sociale relaties en
- Samenhang in hulp en ondersteuning.
Bij ZINZIZ herkennen we deze drie uitgangpunten in vrijwel al het werk dat we doen: we ondersteunen gemeenten en uitvoeringsorganisaties om beleid, uitvoering en samenwerking zodanig vorm te geven dat deze daadwerkelijk bijdragen aan duurzame en optimale participatie. Dat doen we door onderzoek, innovatie en professionalisering. Dat betekent dat we bijvoorbeeld kunnen helpen onderzoeken of beleid en/of uitvoering ook voldoet aan deze uitgangspunten, of dat ook zo ervaren wordt en wat daarin beter kan. Het betekent ook dat we actief kunnen meewerken aan het doorvoeren van innovatie, zodat stelsels, beleid en uitvoering hieraan bijdragen. En dat we professionals trainen in hoe zij hierin bij kunnen dragen.
Benieuwd of ZINZIZ dat op zo’n manier doet dat het ook bij jullie uitdagingen past? Neem gerust even contact op, dan denken we mee, bijvoorbeeld via Anner@zinziz.nl
Het advies van de RVS kunt u hier in zijn geheel raadplegen.
