Van theorie naar praktijk.Iets dat makkelijker gezegd is, dan gedaan. Zeker nu de doelgroepen binnen het sociaal domein steeds moeilijker beginnen te worden. Zeker nu het vakmanschap van de professionals steeds minder leunt op instrumenten en regels en steeds meer op het methodisch handelen van de professional. Terwijl de verbinding tussen theorie en praktijk wat ons betreft de sleutel toto succes is. Maar helaas ook makkelijker gezegd dan gedaan.
ZINZIZ wordt regelmatig gevraagd, juist om de verbinding tussen theorie en praktijk te leggen.Een mooie uitdaging, waar we ook met mooie projecten met onze tijdelijke impuls een blijvende impact hebben kunnen realiseren. Hieronder zetten we een aantal uitgangspunten op een rij die we daarbij hanteren.
Benut meerdere bronnen
Bij elke innovatie,bij elk project, maar ook bij de integrale kwaliteitsborging van dienstverlening, is het belangrijk dat verschillende bronnen worden benut en met evenveel waarde worden meegewogen. Het gaat daarbij om de volgende bronnen:
- Wetenschap & onderzoek: deze bron vertegenwoordigd het meest de ‘theorie’. Het gaat hierbij om opgedane kennis vanuit (effectiviteits)onderzoek,over relevante modellen en theorieën en oer interventies waarvan de effectiviteit is aangetoond. Maar misschien nog wel belangrijker: de uitgangspunten en denkwijzen van een onderzoeker: iemand die op basis van aanwezige kennis een plan van aanpak neerzet en deze in de praktijk gaat toetsen en waarbij de onderzoek actief op zoek gaat
naar bewijs die zijn hypothese of gedachtegang ontkracht, in plaats van de focus legt op het bevestigen van aannames. Iemand die het kan waarderen als iets anders loopt dat verwacht, omdat dat ook belangrijke informatie geeft op basis waarvan je weer een stap verder komt.Iemand die niet alleen naar de korte termijn, maar ook naar de lange termijn kijkt.
- Professionele expertise: deze bron vertegenwoordigd ‘de praktijk’. Een methodiek, werkwijze of instrument kan nog zo mooi zijn en volledig conform een theoretisch model invulling hebben gekregen, maar als het niet aansluit bij de dagelijkse praktijk van de professional, zal het maar weinig gebruikt worden. Ook hier gaat het om de uitgangspunten en werkwijzen van de professional: hoe kun je er voor zorgen dat een professional ook daadwerkelijk geholpen is in zijn of haar dagelijkse praktijk. Iemand die kan aangeven hoe een werkwijze ondersteunend is in zijn of haar expertise, in plaats van dat die wordt platgeslagen. Iemand die kan aangeven welke kansen, maar ook welke uitdagingen de dagelijkse praktijk heeft.
- Cliëntperspectief: deze bron vertegenwoordigd ook de praktijk, maar toch op een andere manier dan de professional. Een bron die de laatste jaren steeds meer ruimte krijgt, ook door de inzet van ervaringsdeskundigen, maar toch ook nog heel veel wordt vergeten, of pas laat in het [proces betrokken wordt. Terwijl het juist zo handig is, om al aan de start van een project, maar ook periodiek bij gebruikelijke dienstverlening het perspectief van de cliënt mee te nemen.iemand die kan aangeven waar er weerstand wordt opgeroepen, waar kansen liggen om het einddoel te realiseren en waar mogelijkheden liggen voor samenwerking in plaats van tegenwerking.
Het een is niet beter dan het ander
Er wil nog wel eens een discussie ontstaan dat evidence based veel beter is dan practice based. Evidence based handelen, een theorie of model wordt dan bijna ‘heilig verklaard’ en input, kanttekeningen en ideeën van professionals worden daarmee makkelijk van tafel geveegd, als zijnde ‘niet evidence based’. En daarmee van minder kwaliteit of van minder toegevoegde waarde. Het lastige daaraan is dat je wetenschap en professionals tegenover elkaar stelt, in plaats van met elkaar in verbinding brengt. Terwijl een van de belangrijkste succesfactoren om de vertaalslag van theorie naar praktijk krachtig invulling te geven, is om de kracht van evidence based en practice based met elkaar te verbinden. Dus niet te denken in of – of,maar in en – en.
Het is geen eenrichtingsverkeer
Er wordt nog wel eens gedacht dat er vanuit de theorie naar de praktijk toegewerkt wordt en dat dit een logische ‘richting’ is waar kennis zich beweegt. Om echte innovatie en kwaliteitsborging te realiseren, is het belangrijk dat de kennis twee kanten op gaat. Dus vanuit onderzoek, theorie en modellen wordt kennis overgedragen aan professionals en cliënten, maar andersom ook: cliënten en professionals brengen actief kennis naar onderzoekers. Belangrijk daarbij is dat het hier om een dialoog en om een proces gaat: als betrokkenen vanuit beide richtingen vooral ‘op zenden staan’ en vergeten te luisteren wordt het moeilijk om elkaar krachten te benutten. Hetzelfde geldt voor een eenmalige uitwisseling: het is belangrijk dat de verschillende partijen en perspectieven periodiek, zo niet continu met elkaar in verbinding staan.
Voorbij de kretologie
In een eerdere column hebben we hier ook aandacht aan besteed: de neiging om een complex werkveld, innovatie of een project terug te brengen tot een makkelijk pakbaar en toepasbaar ding. Deze neiging is helemaal zo gek nog niet: werken in het sociaal domein, duurzame gedragsverandering bij cliënten faciliteren, steeds moeilijkere doelgroepen bedienen en als professional werken aan je vakmanschap brengt nou eenmaal de nodige complexiteit met zich mee.Geen wonder dat we deze complexiteit weer wat overzichtelijker willen maken met modellen, methodieken en instrumenten. Een model is immers niks meer of minder dan een versimpelde weergave van een complexe realiteit. Een model biedt daarmee houvast en ook vertrouwen dat je die complexe realiteit het hoofd kan bieden. Helaas werkt dit de kretologie en het niet verder kijken dan de kretologie in de hand. Het is dan ook belangrijk om bij het introduceren van een model, werkwijze, instrument of theorie te borgen dat professionals en cliënten ook houvast uit andere dingen halen dan dit model. Het is belangrijk om het zelfvertrouwen, het vertrouwen in elkaar en in het proces te voeden. Anders loop je al sbel het risico dat het model of instrument een doel op zich wordt, in plaats van een middel.
Omarm complexiteit
Tijdens trainingen en veranderprocessen hoor ik steeds vaker “…., maar dat is heel erg moeilijk”. Waarbij dit als argument wordt aangedragen om een simpele oplossing te zoeken, of om in een impasse te blijven hangen. Mijn pleidooi: in plaats van de complexiteit van het vak als een belemmerende factor te zien, deze complexiteit juist te omarmen. Want in die complexiteit zit juist jouw toegevoegde waarde als professional! Ga dus ook niet op zoek naar de simpele oplossing, of het model dat de complexiteit terugbrengt tot een handjevol factoren, maar benut deze modellen om de complexiteit van het vak verder invulling te geven.
Meer weten over het verbinden van theorie en praktijk?
Kijk dan gerust op onze website naar mooie voorbeeldprojecten, of naar de handige hulpmiddelen die we hebben ontwikkeld.En bel of mail ons gerust als je eens willen sparren of een klankbord kan gebruiken. Dat doen we namelijk graag en zonder dat we meteen met een factuur aan komen zetten!
