Inventariseren van Werkfit-trajecten in Nederland

Inventarisatie Werkfit-trajecten (SBCM Cedris)

Aanleiding / context

In 2015 heeft ZINZIZ in opdracht van SBCM de handreiking: Diagnostiek bij de uitvoering van de Participatiewet opgesteld. In deze handreiking zijn de werkprocessen van 5 praktijkvoorbeelden rond diagnostiek en begeleiding van mensen met de afstand tot de arbeidsmarkt naar werk in beeld gebracht. Ook is er een analyse van succesfactoren geboden, die cruciaal zijn voor een effectieve en efficiënte diagnostiek. Na het in kaart brengen van de (diagnostiek in de) instroomfase wenst SBCM deze focus nu te verschuiven naar de doorstroom-fase. Ook het proces vanaf de diagnose tot het moment van uitstroom naar zo regulier mogelijk werk vraagt om specifieke expertise, doelgericht werken van alle organisaties die ontwikkeltrajecten verzorgen (sociale diensten, sociaal werkbedrijven, social enterprises, etc.). Zij werken immers met inachtneming van de wensen van cliënt/werknemer en werkgever en een focus op de ontwikkeling en het werkfit maken van de cliënt/werknemer toe naar (duurzame) uitstroom naar de reguliere arbeidsmarkt.

De uitvoeringspraktijk is sinds de invoering van de Participatiewet sterk gewijzigd. Sociale werkbedrijven en sociale diensten zijn nauw gaan samenwerken of zelfs gefuseerd. Dit heeft in veel gevallen geleid tot herziening en herinrichting van de dienstverlening die geboden wordt aan de nieuwe Participatiewetdoelgroep. De ontwikkeling en het werkfit maken van cliënten en medewerkers staat daarbij meer dan ooit centraal staat. Organisaties kiezen voor verschillende invulling, maken verschillende keuzes en zijn daar meer of minder succesvol in. Ook het aantal sociale ondernemingen groeit en ook zij hebben een belangrijke rol in het ontwikkelen en begeleiden van deze doelgroep.

De kennisdeling daarover is echter beperkt met het risico dat de organisaties elk opnieuw het wiel aan het uitvinden zijn en niet profiteren van elkaars ervaringen en expertise. Wat kunnen sociaal werkbedrijven, social enterprises en sociale diensten van elkaars aanpak leren?

Het gaat dus om een eerste inventarisatie van de trajecten in Nederland, niet om een uitputtend overzicht te geven van alle trajecten, het bepalen van ‘best practices’, of een effectiviteitsonderzoek. In deze inventarisatie wordt juist de variatie in trajecten inzichtelijk gemaakt: Welke trajecten zijn er en voor welke doelgroepen? Wat zijn succesfactoren en veel voorkomende valkuilen? Wat kunnen andere organisaties leren van de verschillende aanpakken? Kennisdeling en het voeden van een discussie is het primaire doel van deze publicatie.

Onze aanpak

Om de antwoorden op bovenstaande vragen inzichtelijk te maken en kennisdeling te bevorderen zijn in het onderzoek een aantal activiteiten uitgevoerd:

Samenstellen begeleidingscommissie met daarin inhoudelijke experts van SBCM, BVK, Cedris en managers arbeidsontwikkeling van sociaal werkbedrijven, AWVN, gemeenten en social enterprises.
Literatuuronderzoek naar relevante publicaties over werkfit-trajecten als basis voor de volgende activiteiten (zie ook bijlage).
Digitale enquête bij organisaties die leerwerktrajecten verzorgen. We hebben een digitale enquête uitgezet bij alle sociaal werkbedrijven in Nederland en naar zo veel mogelijk gemeenten en sociaal ondernemingen. Er is daarbij uitgegaan van lijst van SBCM, Cedris en DIVOSA en organisaties uit de netwerken. In de enquête zijn de organisaties bevraagd op bovenstaande onderwerpen en op andere interessante organisaties voor het onderzoek (om zo te ondervangen dat we interessante organisaties missen)
Verdieping bij een aantal organisaties. Samen met de begeleidingscommissie is een ‘short-list’ van organisaties opgesteld waar de verdieping plaatsvindt. Bij het samenstellen van deze short-list is voornamelijk gekeken naar variatie in organisaties, doelgroepen, type trajecten en geografische spreiding. Bij deze organisaties is een gestructureerd interview afgenomen waarbij dieper is ingegaan op de thema’s die in de enquête aan bod zijn gekomen
Kennisplatform. Op 19 september 2017 heeft een eerste kennisplatform werkfit maken van SBCM/Cedris plaatsgevonden. Er zijn toen voorlopige resultaten gepresenteerd en er zijn discussies op meerdere thema’s gevoerd (onder andere over de definitie van werkfit en de praktische invulling van methodisch handelen).