Naar een fundamentele omslag in de langdurige zorg: het rapport van de RVS ‘Anders leven en zorgen’
Onze zorg moet en kan anders. “Er is een fundamentele omslag nodig in het denken over hoe we zorgen en hoe we de zorg organiseren. Zonder verandering zal de kwaliteit van zorg snel afnemen en zullen de gezondheidsverschillen toenemen”.[1] Dat is de indringende boodschap uit het net verschenen rapport van de Raad voor Volksgezondheid & Samenleving (RVS), genaamd Anders leven en zorgen. Naar een gelijkwaardig samenspel tussen naasten, vrijwilligers en beroepskrachten. In dit rapport staat ZINZIZ als geraadpleegde deskundige. Waarom is de zorg zoals wij die nu kennen onhoudbaar? En welke adviezen heeft RVS om handen en voeten te geven aan de nodige ‘fundamentele omslag’?
Een herziening van de relatie tussen formele en informele zorg
De urgentie om anders naar zorg te kijken en de zorg anders vorm te geven is groot. Het toenemende personeelstekort en de stijgende zorgkosten maken dat de zorg zoals wij die nu kennen onhoudbaar is. De druk op de zorg vertaalt zich onvermijdelijk naar een (grotere) druk op de informele zorg. Met ‘informele zorg’ wordt verwezen naar alle vormen van zorg die niet tot een beroep behoren, waaronder mantelzorg en vrijwilligerswerk. Mede omdat de informele zorg wordt geraakt door hoe we nu zorgen, maar ook omdat hier een belangrijke kans ligt om de zorg te herzien, is de relatie tussen informele en formele zorg het onderwerp van het rapport. De centrale vraag die het rapport beoogt te beantwoorden, is: “Hoe kunnen we de relatie tussen naasten, vrijwilligers en beroepskrachten herijken om – ook bij oplopende personeelstekorten – optimale zorg en ondersteuning te bieden aan hulpvragers in de langdurige zorg?”
Wat is er nodig?
De RVS ziet verschillende mogelijkheden om naar zo’n ‘herijking’ van de relatie toe te werken. Een kleine greep uit de adviezen:
- Positioneer het informele netwerk als onderdeel van een team
- De samenwerking zou niet vrijblijvend moeten zijn voor een organisatie, maar stevig ingebed in haar beleid en de besturingsfilosofie.
- Ook verdienen informele zorgverleners een standaard plek in een team van informele en formele zorgverleners, dat het liefst zo vroeg mogelijk in het zorgtraject wordt gevormd.
- Verder wordt geadviseerd om beroepskrachten te trainen om het gelijkwaardige gesprek met cliënten en naasten/vrijwilligers te voeren over verwachtingen en rollen
Door het zichtbaar maken van impact. De positie van naasten en vrijwilligers wordt verstevigd door de impact helder te krijgen van de hernieuwde samenwerking.
- Waardeer informele zorgverleners als gelijkwaardige partners
- Naasten en vrijwilligers verdienen een stevige stem in de zorgorganisatie. Dat vraagt onder andere dat deze groep vertegenwoordigd is in beleid en regelmatig wordt geraadpleegd.
- Laat strakke kwaliteitskaders los en vereenvoudig regels
- De vele regels, vereisten en kaders belemmeren naasten en vrijwilligers om zorghandelingen uit te voeren. Vermijd daarom bureaucratie en verminder de beroepsexclusiviteit.
Lees het rapport via Anders leven en zorgen | Advies | Raad voor Volksgezondheid en Samenleving (raadrvs.nl).
Hoe ZINZIZ haar steentje bijdraagt
ZINZIZ draagt op haar eigen manier bij aan een betere samenwerking tussen informele en formele zorg. Dat doen we bijvoorbeeld in het ZonMw gefinancierde project dat we uitvoeren samen met de Erasmus Universiteit, Mantelzorg NL en meerdere zorgorganisaties. Hierin ontwikkelen we handvatten die cliënten, mantelzorgers en zorgprofessionals erbij helpen om de onderlinge samenwerking te verbeteren. Onderdeel van dit project is ook het trainen van zorgprofessionals, en het ontwikkelen van kennis over wat de betrokkenen ervaren als waardevol en uitdagend in de samenwerking.
Ook buiten dit mooie project om hebben we veel kennis en ervaring in huis die kunnen helpen in het maken van de omslag naar anders leven en zorgen. Zo hebben we expertise in resultaatgericht samenwerken en shared decision making (waarbij het gelijkwaardige partnerschap tussen cliënt en professional centraal staat). Ook hebben we ruime ervaring in het betrekken van ervaringsdeskundigheid als gelijkwaardig partner in onderzoek en (beleids)ontwikkeling, bijvoorbeeld in de verschillende participatieve actieonderzoeken die we uitvoeren.
Meer weten over hoe we bij ZINZIZ middels training, onderzoek en advies (kunnen) bijdragen aan anders leven en zorgen? Neem dan contact op via stefanie@zinziz.nl
[1] Uit het voorwoord van het rapport van de Raad voor Volksgezondheid & Samenleving (mei 2022). Anders leven en zorgen. Naar een gelijkwaardig samenspel tussen naasten, vrijwilligers en beroepskrachten. Den Haag
