Door: Lissa Hollmann
Dit nieuwsbericht is nummer vier in de reeks van vier berichten over menselijke maat zonder willekeur. Voordat ik begin met dit laatste bericht, blik ik kort terug op de eerder geschreven stukken.
Terugblik op de eerste drie berichten
In mijn eerste bericht schreef ik over het voeren van het gesprek over menselijke maat zonder willekeur met uitvoerende professionals. Niet het gesprek over ‘hoe doen we dat?’, maar over ‘wat verstaan we er eigenlijk onder?’ stond daarin centraal. Dit omdat je dat als basis kunt gebruiken voordat je verder gaat naar het ‘hoe’.
In mijn tweede bericht maakte ik de eerste stap naar het ‘hoe’. Ik introduceerde het BOB (Beeldvorming – Oordeelsvorming – Besluitvorming) model om maatwerk zonder willekeur te leveren en ging specifieker in op de eerste letter van dat model, namelijk de B van beeldvorming.
In mijn derde bericht ging ik in op de O van oordeelsvorming. In deze fase ‘weeg’ je de informatie uit de beeldvormfase en maak je een scherpe analyse van de situatie. Het gaat echt om jezelf op scherp zetten want een belangrijk onderdeel van oordeelsvorming is je bewust zijn van de valkuilen en van een aantal zaken waar je in de waan van de dag snel overeen kijkt.
In dit bericht gaan we de laatste stap onder de loep nemen, namelijk besluitvorming.
Besluitvorming
Ik kan me goed voorstellen dat je denkt dat het maken van het besluit nog appeltje eitje is nu je alle eerdere stappen zorgvuldig doorlopen hebt. Toch is dat niet helemaal waar. Ook over hoe je een besluit maakt zijn meerdere afwegingen te maken. Een belangrijke daarbij is: Wie maakt het besluit? Doe jij dat? Doet de ander dat? Of doen jullie dat samen? Waar je voor kiest hangt af van de voor- en nadelen van de opties. Wanneer je die in kaart brengt wordt vanzelf duidelijk waar je het beste voor kunt gaan. Het is dus niet zo dat je áltijd beter het een of juist áltijd beter het ander kan doen. Wat we wel weten vanuit onderzoek naar motivatie is dat een gevoel van eigenaarschap en autonomie helpt bij het daadwerkelijk uit gaan voeren van het gedrag dat bij een besluit hoort (van wel of niet gaan solliciteren tot wel of niet op een appje reageren). Oftewel: het samen afwegen van de voor- en nadelen helpt bij het bepalen wat je of jullie gaan doen rondom besluitvorming. En laat dat nou ook nét de basis zijn van een handig hulpmiddel dat je kunt gebruiken bij het samen bewust en afgewogen beslissingen maken.
Samen beslissen? Dan is de beslisbalans een mooi hulpmiddel
De beslisbalans is een balans (tabel) waarin je samen de voor- en nadelen van twee mogelijke keuzes uiteenzet. Je zet beide opties naast elkaar, bijvoorbeeld ‘wel gedetacheerd worden’ en ‘niet gedetacheerd worden’ of ‘wel solliciteren’ en ‘niet solliciteren’. Per optie vraag je aan de ander welke voordelen hij of zij daarbij ziet. Daarna vraag je naar de nadelen van die optie. Vervolgens doe je het zelfde rondom de tweede optie. Het is belangrijk dat je vraagt naar de voor- en nadelen en niet dat je ze zelf opnoemt: het gaat erom dat de voor- en nadelen die de ander voelt in kaart gebracht worden. Jouw voor- en nadelen ziet hij of zij misschien niet zo wat ervoor zorgt dat die ook geen invloed hebben op zijn of haar uiteindelijke keuze. Wil jij wel een voorstel doen? vraag daar dan eerst toestemming voor en/of vraag of jouw voorstel ook voor diegene passend is.
Wanneer de rijtjes gevuld zijn, kan je diegene vragen welke 3 dingen hij of zij het belangrijkst vindt en of diegene deze wil omcirkelen. De stap erna wordt een keuze maken. Deze is met het overzicht ineens veel meer weloverwogen én komt ook niet uit jou, maar uit de ander. Tevens hebben jullie inzicht gekregen in de nadelen van de gemaakte keuze (die zijn er nou eenmaal..), wat ook maakt dat jullie daar alvast op kunnen voorsorteren.
Hierboven staat een voorbeeld van een ingevulde beslisbalans. Als je naar de cirkels kijkt zullen jullie waarschijnlijk tot de conclusie komen om te gaan voor stoppen met roken. Het nadeel ‘al zo vaak geprobeerd’ blijft daarbij wel bestaan. Omdat je weet dat dit zwaar weegt, kunnen jullie hier het alvast over hebben: “Hoe kunnen we ervoor zorgen dat je daar zo min mogelijk last van gaat hebben?” of “Hoe zorgen we ervoor dat je bij een tegenslag niet snel wilt opgeven omdat je het al vaker geprobeerd hebt?”
Tot slot
Zo, dat was een mooie reis door het gebruiken van het BOB-model bij het leveren van maatwerk zonder willekeur. Heb je nog vragen, wil je meer weten of heb je behoefte aan nog wat praktische hulpmiddelen om de B de O en de B handen en voeten te geven zoals de beslisbalans? Neem dan contact met mij op via lissa@zinziz.nl
