Door: Lissa Hollmann
Ik zeg het maar meteen, dat antwoord is volgens mij niet eenvoudig te vinden. En het antwoord is ook niet in handen van één persoon, maar we hebben dat met elkaar. Je leest er in ieder geval genoeg over: Menselijke maat, maatwerk, voorkomen van willekeur. Je ziet het overal: In wetsvoorstellen, opiniestukken, beleidsstukken, koersplannen en nog veel meer teksten. Maar hoe staan de uitvoerende professionals eigenlijk tegenover deze best abstracte termen? Zij als uitvoerders zijn uiteindelijk diegenen die handen en voeten aan beleid geven. Samen. Met elkaar.
Wat mij betreft is de vraag in de titel een relevante vraag, omdat je eerst hier een antwoord op dient te hebben voordat je met elkaar kunt beginnen aan de ‘hoe gaan we dat met elkaar doen?’ Óók als er al beleid ligt. Want de ruimte die we steeds meer en meer (gaan) zien in beleid en wetten (zoals de participatiewet in balans), maakt dat er ook veel ruimte voor eigen interpretatie is. Ik stel daarom voor dat we nu echt de beweging gaan maken van erover schrijven en lezen, naar de dialoog organiseren als en voor de uitvoerende professionals in het sociaal domein. Om te beginnen misschien eens binnen de organisatie. Ik denk namelijk dat er net zoveel verschillende antwoorden komen als dat er professionals werken. Want.. de begrippen zijn echt niet zo eenduidig als dat we misschien in eerste instantie denken.
Laten we eens beginnen met menselijke maat. We hadden het toch eerder telkens over maatwerk? Zit daar een verschil in? Ja daar zit wel een nuance verschil, zo staat in het wetsvoorstel Participatiewet in balans:
“De ‘menselijke maat’ wordt vaak direct in verband gebracht met ‘maatwerk’. De menselijke maat verlangt ruimte om te kunnen inspelen op individuele situaties, wat resulteert in meer ruimte voor maatwerk. De menselijke maat verlangt meer. Maatwerk komt vaak ‘achteraf’: de geijkte route is niet passend dus wordt een alternatieve oplossing gezocht. Het is een uitzondering op de regel. De menselijke maat hoort niet afhankelijk te zijn van bijvoorbeeld de professionaliteit of capaciteit in de uitvoering of de aanwezige assertiviteit bij de burger. Daarom wil de regering de menselijke maat verankeren in de wet zelf.”
Maar ben je er met deze uitleg? En de andere uitleggen die op het internet staan? (Want dat zijn er veel en veelal verschillend!) Wat mij betreft dus niet. Het gaat er, zoals ik al eerder zei, om wat de uitvoerders zelf verstaan onder bewust bezig zijn met ‘de menselijke maat’. Want de een zal het associëren met ‘het ethische voor het onethische laten gaan’, terwijl de ander al lang voordat er een ethisch aspect in het gedrang komt bewust bezig is met bijvoorbeeld het doel van de wet en in mindere mate de letter van de wet.
En dan is er nog willekeur. Wat versta je als professional of als team professionals onder willekeur? Als je twee professionals een casus voorlegt en ze zouden allebei iets anders doen, maar beide mét een prima te volgen redenatielijn, is dat dan willekeur? Of niet? En wanneer wordt willekeur vervelend? Als cliënten tevreden zijn over de dienstverlening, doelen behaald worden maar wel door professional A anders behandeld zijn dan dat professional B had gedaan. Vinden we dat dan erg? En dan hebben we het nog niet eens gehad over willekeur versus de perceptie van willekeur. Soms lijkt iets willekeur, maar is dat het niet…
Spoor ik dus aan tot een semantische discussie? Ja, eigenlijk wel! Maar wel om daarna tot een hoger doel te komen. Namelijk om het vervolgens met elkaar te hebben over het ‘hoe’ en dit dan ook bewust en bevlogen uit te kunnen voeren. Met uiteraard oog voor de inwoner, maar ook voor de organisatie én jezelf!
En natuurlijk, over dat ‘hoe’? hebben wij ook wel een idee. In de kern komt dat neer op methodisch handelen, maar hoe je dat wat specifieker in de context van ‘menselijke maat zonder willekeur’ kunt plaatsen komt een volgende keer! Ik ga eerst nog maar eens nadenken en praten over de begrippen an sich 😉 En wil je meepraten? Stuur mij vooral een mailtje via lissa@zinziz.nl.
