In opdracht van SBCM heeft ZINZIZ een verkennend onderzoek uitgevoerd naar de manier waarop professionals van gemeenten en sociale werkbedrijven de noodzaak en behoefte aan begeleiding door een jobcoach beoordelen. Het onderzoek leverde meer inzichten in de verschillende wijzen waarop gemeenten deze beoordeling uitvoeren, wat behoeften van betrokkenen zijn en hoe de beoordeling verder versterkt kan worden (zie ook de publicatie van het rapport door SBCM).
Aanleiding
Begeleiding door een jobcoach is voor veel mensen met een beperking een belangrijk instrument om duurzaam aan het werk te komen en te blijven. Gemeenten kunnen dit instrument, net als UWV, als ‘persoonlijke ondersteuning’ (PO) inzetten. Hiervoor vindt een vorm van beoordeling plaats, bijvoorbeeld om te kijken of iemand deze vorm van begeleiding nodig heeft, voor welke duur en met welke intensiteit. Gemeenten hebben op grond van de Participatiewet de ruimte om hun eigen invulling te geven aan hun beleid en uitvoering en kunnen dus ook verschillen in de wijze waarop zij de beoordeling doen. Maar die verschillen kunnen er mogelijk ook toe leiden dat cliënten niet altijd toereikende ondersteuning krijgen, wat ten koste kan gaan van duurzame arbeidsparticipatie van mensen met een beperking. SBCM verzocht ZINZIZ daarom om een verkennend onderzoek uit te voeren naar de huidige uitvoeringspraktijk en waar kansen en randvoorwaarden liggen om de wijze van beoordelen in het gemeentelijke domein te versterken.
Aanpak
Om zicht te krijgen op hoe en op basis van welke kennis en/of methode gemeentelijke professionals de beoordeling uitvoeren interviewden we deskundigen en hielden zeven groepsinterviews met 32 professionals uit 19 gemeenten. In spiegelsessies met cliëntvertegenwoordigers, werkgevers, beleidsmedewerkers en jobcoaches keken we vervolgens naar de bevindingen en hun perspectief hierop. De focus lag in de gesprekken op de gemeentelijke variatie in de beoordelingsaanpak, mogelijke knel- en verbeterpunten en behoeften van betrokkenen.
Bevindingen
Uit ons onderzoek blijkt dat er inderdaad (grote) verschillen zijn tussen gemeenten in de aanpakken, onderbouwing, hulpmiddelen en wie er betrokken zijn bij de beoordeling. We zien hierbij geen gedeelde systematiek of methodiek tussen gemeenten. Zo wordt de onderbouwing veelal gedaan door eigen ontwikkelde formulieren, of baseren professionals de beoordeling op eigen professionele inschatting. Als een van de verklaringen voor een deel van de variatie in (het proces van) beoordeling wordt aangegeven dat gemeenten kunnen verschillen in hun beleid, grootte, werkdruk en financiële middelen.
De gesproken professionals spreken de behoefte uit aan meer gedeelde en wetenschappelijke onderbouwde handvatten voor het uitvoeren van de beoordeling. Dat zou volgens hen bijdragen aan het beter onderbouwen van hun ervaringsexpertise en daarmee aan de kwaliteit van de beoordelingen. Een belangrijke randvoorwaarde voor hen is dat dit niet ten koste mag gaan van de gemeentelijke beleidsvrijheid en maatwerk voor de cliënt. Betrokken werkgevers, cliëntvertegenwoordigers en jobcoaches kunnen de variatie in beoordelingswijzen als frustrerend ervaren en hebben onder andere behoefte aan meer transparantie, methodisch handelen van de professional, harmonisering en begrippenduidelijkheid.
Vervolg
Het is mogelijk om de kwaliteit van beoordelingen PO jobcoaching binnen gemeenten te versterken en hierin aan veel van de uitgesproken behoeften tegemoet te komen. Daarbij bevelen we aan om in de kwaliteitsverbetering aandacht te besteden aan uit het onderzoek naar voren gekomen spanningsvelden en de verbetering vooral te richten op de methodische en inhoudelijke onderbouwing van de beoordeling. Ook is verduidelijking van begrippen en rolverdeling van belang. Dit draagt bij aan de gewenste deskundigheidsbevordering en de afwegingen en onderbouwing van de keuze voor het inzetten van een jobcoach. Op deze manier wordt er gewerkt aan harmonisering in de kwaliteit van beoordelen, wat op zijn beurt naar verwachting ook bijdraagt aan meer transparantie en ervaren eerlijkheid bij betrokkenen. We verwachten dat dit uitvoerbaar is binnen de mogelijkheden van de door (de professionals van) gemeenten gekoesterde beleidsvrijheid.
Verschillende partijen zoals SAM, de beroepsvereniging van professionals in het sociaal domein, het Arbeidsdeskundig Kenniscentrum (AKC), de Nederlandse vereniging van arbeidsdeskundigen (NVvA) en Cedris hebben de intentie om aan de slag te gaan met de aanbevelingen.
Tot slot
We kijken terug op een leerzaam onderzoeksproject waarbij wij interessante inzichten hebben opgedaan over het beoordelingsproces van de inzet van jobcoaching in het gemeentelijk domein. We bedanken graag de beoordelaars, deskundigen, werkgevers, clientvertegenwoordigers, jobcoaches en beleidsmedewerkers voor het delen van hun ervaringen!
Mocht u naar aanleiding van het rapport in gesprek willen komen, of wilt u niet het hele rapport lezen maar bent u wel nieuwsgierig naar het onderwerp, dan kunt u rechtsonder via de button in contact komen met Anner.
