Evidence based practice

We zijn op dit moment met een heel mooi project bezig: het doorontwikkelen van motiverende gespreksvoering naar ‘Coachen op de werkplek. Een methode die toepasbaar is voor praktijkbegeleiders binnen de context van SW-bedrijven en leerwerkbedrijven. We doen dit project in opdracht van Amfors, met behulp van subsidie van ZonMw als onderdeel van een groter project (‘Vakkundig aan het Werk’) waarbij bij meerdere organisaties gewerkt wordt vanuit de uitgangspunten van evidence based practice.

Evidence based practice bouwt voort op de meer traditionele bronnen voor besluitvorming:

Traditie ‘We doen dat hier altijd zo’
Ervaring ‘Op grond van mijn ervaring zou ik …’
Intuïtie ‘Ik heb het gevoel dat het goed is om …’
Ervaringsverhaal ‘Dit heb ik 5 jaar geleden ook meegemaakt …’
Een enkele publicatie ‘Volgens dit onderzoek moet je in zo’n geval …’
Beschikbaar budget ‘Die dure middelen zijn niet per se beter …’

Het idee van evidence based practice is dat je beslissingen neemt na het grondig zoeken naar, het vinden en beoordelen (‘wegen’) van het beste bewijsmateriaal vanuit verschillende bronnen en het correct interpreteren en toepassen van dit bewijsmateriaal.

Wat is evidence based practice?

‘Bewezen effectief’ of ‘evidence based’ is een kreet die je de afgelopen jaren in veel sectoren steeds vaker hoort om aan te tonen dat bepaalde methodieken en interventies van hoge kwaliteit zijn. Of juist niet, omdat onderzoek niet kon aantonen zien dat de interventie (voldoende) effectief is. Maar is dat wel terecht? Hoe wordt effectiviteit bepaald? Vaak wordt bij evidence-based gedacht dat het alleen om kennis gaat die wetenschappelijk bewijs levert of methode of interventie effectief is. Het is belangrijk om dit te verbreden: wetenschappelijke kennis is een belangrijke bron, maar bij ‘evidence-based practice’ wordt ook gekeken naar ervaringen van experts en uitvoerende professionals en naar ervaringen, wensen en behoeften van cliënten.

Het raadplegen van deze meerdere bronnen is daarmee essentieel om het ‘evidence-based practice’ op te baseren. Evidence-based practice helpt om te weten wat werkt, en wat niet. Minkman geeft daarbij een praktische definitie van evidence based practice:

Evidence based werken = handelen gebaseerd op de best beschikbare informatie vanuit meerdere bronnen over doelmatigheid en doeltreffendheid van een methodiek of aanpak

Professionals die zich bezig houden met maatschappelijke en arbeidsparticipatie maken nog te weinig gebruik van de beschikbare kennis uit onderzoek. Dat is jammer, want het toepassen van onderzoekskennis bij het nemen van beslissingen in de dagelijkse praktijk van sociaal werk draagt bij aan de kwaliteit daarvan. Met evidence-based practice (EBP) kan deze kloof tussen onderzoek en praktijk worden overbrugd. De meeste mensen leggen EBP uit als een product: EBP is dan het toepassen van wetenschappelijk bewezen, effectieve interventies in de praktijk. Maar de bedenkers van EBP zien evidence-based practice als een proces, als een manier om een beslissing te nemen op basis van:

Wetenschappelijke kennis: kennis uit beschikbaar onderzoek
Professionele expertise: expertise, kennis en ervaring van de professionals
Ervaringen, wensen en behoeften van de SW-medewerkers en cliënten.

De 3 bronnen van informatie bij evidence based practice

Valkuilen bij evidence based practice

Het evidence based werken kent ook een aantal risico’s of valkuilen om alert op te zijn:

Onevenredig veel waarde hechten aan wetenschappelijke kennis, zonder deze kennis te ‘wegen’: Als een methodiek wetenschappelijk onderzocht is, lijkt dat meteen een garantie te bieden. Minkman spoort aan om altijd verder te kijken: wat voor soort onderzoek is het geweest? Welke methode is gekozen en waarom? Zijn de interventies duidelijk beschreven? Hoe zag de context eruit?

Het reduceren van professioneel handelen tot alleen datgene dat bewezen is, waarmee onvoldoende recht wordt gedaan aan de complexiteit van de dagelijkse praktijk van de professionals binnen het sociaal domein. Onderzoek richt zich immers voornamelijk op gestandaardiseerde situaties , op onderwerpen waar bereidheid van uitvoerende organisaties is om onderzoek over te doen èn te publiceren en op datgene dat meetbaar is.
Verzanden in het verzamelen van (te) veel, irrelevante, achterhaalde of kwalitatief mindere onderzoeksresultaten
Onvoldoende aandacht voor het benutten van de twee andere kennisbronnen (professionals en cliënten), waarbij ook geldt ook dat het belangrijk is om deze informatie te ‘wegen’
Onvoldoende de impact van de (lokale) context en actualiteit meenemen in de besluitvorming. De Raad voor Volksgezondheid en Samenleving (RVS) pleit in dat kader voor de term ‘context based practice’ met, wat een continu proces van samen leren en verbeteren betekent. En een andere benadering van onderwijs, onderzoek en toezichtpraktijken.
Wetenschappelijk onderzoek is daarbij nooit 100 procent objectief. En deze informatiebron aan te vullen met andere bronnen: experts, uitvoerend professionals en cliënten.. Leren van elkaar en permanent reflecteren op het eigen evidence-based handelen en hoe dat vorm te geven zijn daarbij belangrijke uitdagingen.

Hoe kun je evidence based practice implementeren?

De afgelopen 10 jaar is er in veel landen meer belangstelling gekomen voor EBP binnen het sociaal domein, maar in Nederland lopen we daarin wat achter. Renske van der Zwet onderzocht daarom: hoe kun je EBP beter in het sociaal werk invoeren en uitvoeren? Ze keek onder andere welke factoren de implementatie positief en negatief beïnvloeden:

Negatieve factoren zijn bijvoorbeeld onvoldoende kennis en vaardigheden van de professional, zijn wantrouwen tegenover EBP, en het gebrek aan tijd en middelen binnen de organisatie
Positieve factoren zijn bijvoorbeeld een organisatiecultuur waarin innovatie en leren wordt gewaardeerd en aangemoedigd.

‘Over evidence-based werken bestaan hardnekkige misverstanden’, zegt Renske van der Zwet. Het grootste misverstand is dat het gaat om bewezen effectieve interventies, volgens Van der Zwet. ‘Evidence-based practice is niet het werken met effectieve interventies, maar een afwegingsproces van de professional. Je kijkt naar de behoefte van de cliënt, je raadpleegt je eigen expertise bij de hulpvraag en vervolgens zoek je naar wetenschappelijke kennis over het probleem.’ Ze geeft een aantal adviezen voor een effectieve implementatie van EBP:

Opleiders, onderzoekers, beleidsmakers en geldverstrekkers moeten het verschil kennen tussen het EBP-proces en het EBP-product. En ze moeten steeds duidelijk maken wat ze met EBP bedoelen
Bachelor- en masteropleidingen sociaal werk moeten meer lesgeven over evidence-based practice als proces
Je kunt van sociale professionals niet verwachten dat ze EBP op eigen houtje invoeren. Ze hebben hulp nodig van de organisatie. De organisatie moet ook een duidelijke visie hebben op EBP en moet personeel aantrekken dat onderzoek kan doen
Organisaties, onderzoekers en beleidsmakers moeten meer met elkaar samenwerken. Zo helpen ze de kloof tussen onderzoek en praktijk te overbruggen
Er moet meer empirisch onderzoek komen naar de implementatie van EBP in de praktijk van het sociaal werk. Empirisch onderzoek maakt gebruik van eigen waarnemingen en metingen.

De implementatie van evidence-based practice is niet alleen de verantwoordelijkheid van sociale professionals, maar een gezamenlijke verantwoordelijkheid van de hele organisatie